ดีลนิวเคลียร์ของสหรัฐฯ - อิหร่านอาจไม่พอที่จะกดราคาน้ำมันลงมาได้

ความตึงเครียดในยุโรปตะวันออกทำให้ราคาน้ำมันดิบสูงขึ้น แต่เรื่องใหญ่ในเชิงภูมิรัฐศาสตร์และเกี่ยวข้องกับน้ำมันในสัปดาห์นี้คือสถานการณ์การเจรจาระหว่างสหรัฐฯ และอิหร่าน นักการทูตสหรัฐฯ ระบุว่า การเจรจาระหว่างสองประเทศกำลังคืบหน้าไปถึง "จุดไคล์แมกซ์ของเรื่องแล้ว"

ดูเหมือนว่าตลาดกำลังตีความข่าวนี้ว่าเป็นสัญญาณที่ดี ที่สุดท้ายความสำเร็จของดีลนี้กำลังจะมาถึง และการคว่ำบาตรอิหร่านกำลังจะจบลง ทันทีที่มีข่าวนี้ปรากฎขึ้นในวันอังคาร ราคาน้ำมันได้ปรับตัวลดลงกว่า 2% จากข่าวการเจรจาระหว่างสหรัฐฯ และอิหร่าน

ความเป็นจริงของดีลสัญญานิวเคลียร์ในครั้งนี้?

ความจริงก็คือดูเหมือนว่าการเจรจารอบนี้ระหว่างสหรัฐฯ และอิหร่านไม่น่าจะไปถึงขั้นจรดปากกาเซ็นสัญญาข้อตกลงนิวเคลียร์ฉบับใหม่ได้ 100% เนื่องจากยังมีปัญหาบางประการที่ยังคงต้องได้รับการแก้ไข นักการฑูตสหรัฐฯ ยังไม่ได้พบปะแบบเห็นหน้าทีมเจรจาชาวอิหร่าน และทั้งสองฝั่งยังคงดำเนินการเจรจาทั้งหมดผ่านตัวกลาง นักวิเคราะห์ชาวอิหร่านบางคนอาจมองในมุมมองเชิงบวกมากเกินไปว่าข้อตกลงนิวเคลียร์ฉบับใหม่กำลังใกล้เข้ามา และพยายามชี้ให้เห็นว่าทั้งสองฝ่ายมีแรงจูงใจสูงที่จะสรุปการเจรจาได้โดยเร็ว

จริงอยู่ว่ามีความเป็นไปได้ที่เราจะได้เห็นจุดสิ้นสุดของการคว่ำบาตรทั้งหมดหรือบางส่วน ก่อนที่ข้อตกลงนิวเคลียร์ขั้นสุดท้ายจะเสร็จสิ้น ฝ่ายบริหารของไบเดนยืนกรานมานานแล้วว่าการคว่ำบาตรน้ำมันสามารถยุติได้ด้วยการลงนามในข้อตกลงนิวเคลียร์ฉบับใหม่เท่านั้น อย่างไรก็ตาม มีข่าวออกมาบอกว่าเงื่อนไขนี้อาจเปลี่ยนไป ฝ่ายบริหารของไบเดนอาจพิจารณาผ่อนปรนการคว่ำบาตรก่อนจะไปถึงข้อตกลงขั้นสุดท้าย

เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ รัฐมนตรีต่างประเทศแอนโทนี บลิงเคน ได้ลงนามยกเว้นการคว่ำบาตรหลายครั้งที่เกี่ยวข้องกับโครงการนิวเคลียร์ในอิหร่าน การอะลุ่มอล่วยเช่นนี้จะอนุญาตให้ต่างประเทศและบริษัทที่ทำงานในโครงการนิวเคลียร์ของอิหร่านหลีกเลี่ยงบทลงโทษที่เกี่ยวข้องกับการคว่ำบาตรของสหรัฐฯ แม้ว่าการผ่อนปรนเหล่านี้ไม่เกี่ยวข้องกับน้ำมัน แต่การที่สหรัฐฯ ลงนามโดยไม่รออิหร่านตกลงอาจเป็นเครื่องบ่งชี้ว่าเราจะได้เห็นเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับการคว่ำบาตรน้ำมันลดลงในเร็วๆ นี้

ฝ่ายบริหารของไบเดนดูไม่มีทางออกที่่จะลดราคาน้ำมันทั่วโลกและการแปรรูปก๊าซในสหรัฐฯ ลง อเมริกาเองก็กำลังเผชิญกับแรงกดดันทางการเมืองที่ต้องทำอะไรบางอย่างเพื่อทำให้ราคาน้ำมันที่พุ่งสูงขึ้นลดลงให้ได้ ในปลายเดือนพฤศจิกายน 2021 ฝ่ายบริหารของไบเดนพยายามที่จะลดราคาน้ำมันเบนซินสำหรับชาวอเมริกันในช่วงวันหยุด พวกเขายอมให้มีการปล่อยน้ำมันจากแหล่งสำรองปิโตรเลียมทางยุทศาสตร์ (SPRs) และขอความร่วมมือให้ชาติพันธมิตรช่วยกัน แต่ความพยายามนั้นก็ล้มเหลวในการส่งผลกระทบต่อราคาน้ำมันและน้ำมันเบนซิน ก่อนที่จะมาโชคดี (ในความโชคร้าย) เจอการประกาศไวรัสโควิดโอมิครอนมากดราคาน้ำมันลง

ดังนั้นการลดเงื่อนไขในการคว่ำบาตรน้ำมันแก่อิหร่านอาจเป็นวิธีที่รวดเร็วในการเพิ่มปริมาณน้ำมันทั่วโลกและช่วยให้ราคาน้ำมันปรับตัวลดลง

อิหร่านสามารถเพิ่มการส่งออกน้ำมันออกสู่ตลาดได้มากน้อยแค่ไหน?

ในปีที่ผ่านมา การส่งออกน้ำมันดิบและแก๊สธรรมชาติเหลวของอิหร่านมีระดับตั้งแต่ 1.65 ล้านบาร์เรลต่อวันในเดือนมีนาคม 2021 ไปจนถึงระดับต่ำสุดที่ 746,000 บาร์เรลต่อวันในเดือนพฤษภาคม 2021 เมื่อเร็วๆ นี้ อิหร่านส่งออกน้ำมันโดยเฉลี่ยประมาณ 1.37 ล้านบาร์เรลต่อวัน (ข้อมูลเกี่ยวกับการส่งออกของอิหร่านโดย TankerTrackers.com) ระหว่างการบริหารของทรัมป์  การส่งออกของอิหร่านลดลงเหลือระดับต่ำสุดประมาณ 200,000 บาร์เรลต่อวัน หลังจากที่ประธานาธิบดีทรัมป์รื้อฟื้นการคว่ำบาตรกลับมาในปี 2018

ก่อนที่ทรัมป์จะกลับมาคว่ำบาตรน้ำมัน การส่งออกน้ำมันของอิหร่านเคยแตะ 2.8 ล้านบาร์เรลต่อวัน ตามรายงานของ TankerTrackers.com จากข้อมูลของ Rystad Energy อิหร่านสามารถเริ่มเพิ่มการผลิตได้ภายใน 4-6 เดือนหลังการลดมาตรการการคว่ำบาตร

ในทางตรงกันข้าม บริษัทน้ำมันแห่งชาติอิหร่าน (NIOC) อ้างว่าในเดือนมิถุนายน 2021 หากยกเลิกการคว่ำบาตร อิหร่านสามารถฟื้นฟูการผลิตน้ำมันกลับมาเป็น 3.8 ล้านบาร์เรลต่อวันภายในหนึ่งเดือน นักลงทุนน้ำมันควรเชื่อใจนักวิเคราะห์บุคคลที่สาม มากกว่ารัฐบาลของอิหร่าน หากการคว่ำบาตรสิ้นสุดลง อิหร่านก็สามารถขายน้ำมันได้ทันทีจากแหล่งกักเก็บซึ่งลอยอยู่เหนือพื้นน้ำ ตามข้อมูลของ Kpler ปัจจุบันมีน้ำมันประมาณ 87 ล้านบาร์เรลที่รอออกสู่ตลาด 

Goldman Sachs ประมาณการว่าหากข้อตกลงกับอิหร่านเกิดการลงนามในเดือนหน้า จะใช้เวลาจนถึงไตรมาสที่ 3 ปี 2022 กว่าน้ำมันอิหร่านจะเข้าสู่ตลาดมากพอจะสร้างผลกระทบต่อราคาน้ำมัน อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์สินค้าโภคภัณฑ์ของโกลด์แมนยังเชื่อว่าข้อตกลงนี้มีแนวโน้มที่จะเป็นรูปธรรมมากขึ้นในอนาคตอันใกล้ 

การพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองจะส่งผลกระทบต่อราคาน้ำมันอย่างไร?

ข่าวความคืบหน้าในข้อตกลงนี้จะส่งราคาน้ำมันให้ปรับตัวลดลง เพราะหากดีลสำเร็จ หมายความว่าน้ำมันโลกจะมีระดับอุปทานที่เพิ่มมากขึ้น อย่างไรก็ตาม การย่อตัวลงของราคาน้ำมันมีแนวโน้มที่หมดกำลังได้ง่ายหากตลาดรับทราบแล้ว และหันไปสนใจในประเด็นอื่น เนื่องจากยังคงมีแรงผลักดันสำคัญที่ทำราคาให้สูงขึ้น (เงินเฟ้อ นโยบายด้านสิ่งแวดล้อมของรัฐบาลสหรัฐฯ สถานการณ์รัสเซีย/ยูเครน และศักยภาพในการบรรเทาความต้องการตกต่ำเนื่องจากโรคระบาด)

Goldman Sachs คาดการณ์ว่าหากลงนามในข้อตกลงได้ในเดือนมีนาคม 2022 การส่งออกน้ำมันของอิหร่านจะเพิ่มขึ้นเพียงพอภายในไตรมาสที่ 3 ปี 2022 ตอนนั้นธนาคารจะลดตัวเลขคาดการณ์ราคาน้ำมันของตนเองลดลง $7 ต่อบาร์เรล

อย่างไรก็ตาม กำลังการผลิตของอิหร่านไม่ใช่อุปสรรคเพียงอย่างเดียวในการคืนน้ำมันอิหร่านสู่ตลาดโลก ผู้ซื้อจำนวนมากในประเทศต่างๆ เช่น ญี่ปุ่น ตุรกี อินเดีย และเกาหลีใต้จะไม่เต็มใจที่จะขนส่งน้ำมันจากอิหร่าน เนื่องจากปัญหาด้านการประกันภัย และการชำระเงินประกันยังคงต้องได้รับการแก้ไข อาจต้องใช้เวลาหลายเดือนกว่าที่ลูกค้าเดิมเหล่านี้จะกลับมายินดีที่ได้ทำธุรกิจกับอิหร่านอีกครั้ง

อีกสิ่งหนึ่งที่ประเทศคู่ค้าอยากได้คือความมั่นใจที่มาจากอเมริกาว่าจะไม่มีการล้มดีลกับอิหร่านง่ายๆ อีก ผู้ซื้อจากต่างประเทศบางรายลังเลที่จะกลับมามีความสัมพันธ์กับอิหร่าน เว้นแต่พวกเขาจะแน่ใจว่าประธานาธิบดีคนใหม่ (ที่อาจได้รับการเลือกตั้งในปี 2024) จะไม่ยกเลิกข้อตกลงนี้เหมือนที่ทรัมป์ทำ เมื่อเขาเข้ารับตำแหน่งในปี 2018