ภาพรวมหุ้นบริษัทผู้ผลิตน้ำมันยักษ์ใหญ่ ในวันที่ตะวันตกรวมใจกันคว่ำบาตรรัสเซีย

รัสเซียเป็นหนึ่งในประเทศผู้ผลิตน้ำมันดิบชั้นนำของโลก นอกจากการส่งออกสินค้าโภคภัณฑ์แทบจะทุกชนิดบนโลกแล้ว รัสเซียยังมีบทบาทในฐาน ประเทศหลักแห่งกลุ่มประเทศผู้ผลิตและส่งออกน้ำมันและชาติพันธมิตรอย่าง (OPEC+)

ตั้งแต่ปี 2016 รัสเซียเป็นผู้มีอิทธิพลสำคัญในการตัดสินใจเกี่ยวกับการวางนโยบายผลิตน้ำมันในกลุ่ม OPEC+ แม้กระทั่งซาอุดิอาระเบีย ซึ่งเป็นพี่ใหญ่ของกลุ่ม OPEC หากจะดำเนินนโยบายเกี่ยวกับน้ำมันใดๆ ยังต้องขอคำแนะนำ การอนุมัติ และความร่วมมือจาก อเล็กซานเดอร์ โนวัค รัฐมนตรีกระทรวงน้ำมันของรัสเซีย ให้รายงานตรงต่อประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูตินของรัสเซีย ชี้ให้เห็นว่าปูตินได้ขยายขอบเขตอิทธิพลของเขาในตะวันออกกลาง วางบทบาทสำคัญในฐานะผู้มีอำนาจตัดสินใจสูงสุดของกลุ่ม OPEC+ จนสามารถเป็นผู้ชี้นำอุปทานน้ำมันของโลก

ในต้นปี 2021 สหรัฐฯ มอบของขวัญให้กลุ่ม OPEC+ เมื่อไบเดนและทำเนียบขาวเริ่มดำเนินการตามนโยบายการใช้พลังงาน ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น กฎระเบียบที่เพิ่มขึ้นเกี่ยวกับการขุดเจาะน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ การยกเลิกท่อส่งน้ำมัน Keystone XL และการห้ามขุดเจาะน้ำมันบนที่ดินของรัฐบาลกลางในอลาสก้า ทำให้ราคาน้ำมันปรับตัวสูงขึ้น ก่อนที่จะมาทะยานขึ้นอย่างฉับพลันในวันที่รัสเซียตัดสินใจโจมตียูเครน

การรุกรานยูเครนของรัสเซียทำให้ตะวันตกต้องใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจมากมาย บริษัทตะวันตกที่ทำธุรกิจ ลงทุนหรือร่วมทุนเกี่ยวกับน้ำมันที่ในรัสเซียหลายแห่งตัดสินใจสิ้นสุดของความร่วมมือดังกล่าว ทำให้ภาพรวมตลาดลงทุนตอนนี้เต็มไปด้วยความไม่แน่นอน การคว่ำบาตรอาจยุติความสัมพันธ์ระหว่างชาติจริงๆ แม้ว่าฉากหน้าตะวันตกเหมือนจะขึงขังกับรัสเซียมาก แต่ลึกๆ แล้วพวกเขาก็ยังไม่สามารถตัดรัสเซียในฐานะผู้ส่งสินค้าโภคภัณฑ์หลักของโลกออกได้จริงๆ

การคว่ำบาตรรัสเซียส่งให้ราคาน้ำมันแพงขึ้น

คงไม่มีใครในตอนนี้ตั้งคำถามแล้วว่าสาเหตุที่ราคาสินค้าโภคภัณฑ์ทะยานขึ้นขนาดนี้เกิดมาจากอะไร การเปิดฉากโจมตียูเครนก่อให้เกิดเป็นคราม และนำไปสู่ความเสี่ยงในตลาดพลังงานมากขึ้น ซึ่งก็เป็นเรื่องปกติในยามสงครามอยู่แล้ว

ที่มา: CQG

รูปนี้คือกราฟรายสัปดาห์ของราคาน้ำมันดิบฟิวเจอร์สบนตลาด NYMEX ในวันที่ 7 มีนาคมราคาน้ำมันได้วิ่งขึ้นไปถึง 130.50 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ถือว่าสูงที่สุดนับตั้งแต่ปี 2008

ที่มา: Barchart

ในเวลาเดียวกัน ราคาน้ำมันดิบเบรนท์ฟิวเจอร์สรูปนี้แสดงให้เห็นถึงการขึ้นสู่ระดับ 139.13 ดอลลาร์ต่อบาร์เรล ซึ่งเป็นจุดสูงสุดนับตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2008 มีเป้าหมายสูงสุดอยู่ที่ $147 ต่อบาร์เรล ซึ่งเป็นจุดสูงสุดตลอดกาลที่เคยเกิดขึ้นในปี 2008

บริษัทน้ำมันตะวันตกได้ประโยชน์ไปเต็มๆ

ราคาน้ำมันและก๊าซธัรรมชาติที่พุ่งสูงขึ้นแม้จะเป็นฝันร้ายของผู้บริโภค แต่กลับเป็นข่าวดีสำหรับบริษัทผู้ผลิตพลังงานครบวงจรในสหรัฐอเมริกาและยุโรป หลักฐานนั้นปรากฎอยู่ในราคากองทุน Energy Select Sector SPDR® Fund (NYSE:XLE) ซึ่งถือหุ้นบริษัทพลังงานชั้นนำของสหรัฐฯ ได้ขยับตัวขึ้นในปี 2022

ที่มา: Barchart

กราฟรูปนี้คือราคากองทุน XLE ในวันที่ 31 ธันวาคม ที่มีราคาปิดที่ 55.50 ดอลลาร์ต่อหุ้น ในวันที่ 7 มีนาคม ราคากองทุนนี้สามารถแตะระดับ 76.58 ดอลลาร์ คิดเป็นการเพิ่มขึ้น 38% ราคาน้ำมันที่สูงขึ้นช่วยเพิ่มผลกำไรอย่างมีนัยสำคัญให้กับบริษัทยักษ์ใหญ่ แต่ด้วยการคว่ำบาตรรัสเซียจากชาติตะวันตก อาจทำให้พวกเขาต้องพบกับความเสี่ยงครั้งสำคัญ

รายชื่อบริษัทน้ำมันตะวันตกที่อยู่ในรัสเซีย

เนื่องจากรัสเซียเป็นผู้ผลิตน้ำมันระดับแนวหน้า จึงมีเศรษฐีชาวรัสเซียไม่น้อยที่เข้าร่วมทุนและขายน้ำมันให้กับบริษัทต่างชาติ เพื่อระดมทุนและขยายกำลังการผลิตในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา รายชื่อของบริษัทพลังงานของสหรัฐและยุโรปต่อไปนี้ มีการลงทุนมหาศาลในรัสเซียก่อนที่จะเริ่มเปิดศึกกับยูเครน:

British Petroleum (NYSE:BP) – สหราชอาณาจักร

Chevron (NYSE:CVX) – สหรัฐอเมริกา

Exxon Mobile (NYSE:XOM) สหรัฐอเมริกา

Halliburton (NYSE:HAL) – สหรัฐอเมริกา

Shell (NYSE:SHEL) – เนเธอร์แลนด์

Total Energies (NYSE:TTE) – ฝรั่งเศส

สิ่งที่ทำให้กองทุน ETF XLE มีความเสี่ยงคือการถือหุ้นของบริษัท XOM และ CVX ซึ่งคิดเป็น 44.7% เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว รัสเซียให้บริษัทต่างชาติตัดสินใจได้สามทางเลือก คือ อยู่ต่อ ปล่อยบริษัททิ้งไว้ หรือมอบกรรมสิทธิ์การเป็นเจ้าของให้ 

Exxon Mobile (XOM) แถลงว่าจะยกเลิกการดำเนินงานด้านน้ำมันและก๊าซธรรมชาติในรัสเซีย ซึ่งมีมูลค่ามากกว่า 4 พันล้านดอลลาร์ ไม้แม้กระทั่งจะคิดลงทุนใหม่ ในขณะเดียวกัน Chevron (CVX) ก็ประกาศว่าจะไม่มีการลงทุนเพิ่มทั้งในแง่ของการสำรวจหรือการผลิตน้ำมันเพิ่มในรัสเซีย แต่จะยังคงสัดส่วนการถือหุ้น 15% ใน Caspian Pipeline Consortium ซึ่งเป็นท่อส่งน้ำมันที่วิ่งจากคาซัคสถานไปยังท่าเรือ Black Sea ของรัสเซีย 

โลกจะแบ่งขั้วได้ชัดเจนมากยิ่งขึ้น

เนื่องจากการคว่ำบาตรอาจก่อให้เกิดปัญหาการขาดแคลนพลังงานอย่างรุนแรงทั่วโลก เราจึงอาจจะได้เห็นการเลือกข้างเกิดขึ้นในอุตสาหกรรม สหรัฐฯ และยุโรปจะเน้นเรื่องโลกร้อน และหันไปสนับสนุนพลังงานทางเลือกและเชื้อเพลิงหมุนเวียนอย่างจริงจัง ควบคู่ไปกับการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล ที่ยังคงให้พลังงานแก่โลก น้ำมันและก๊าซธรรมชาติได้กลายเป็นสิ่งจำเป็นด้านความมั่นคงของชาติ สงครามครั้งนี้ทำให้ยุโรปและสหรัฐฯ รู้ซึ่งแล้วว่าถ้าไม่สามารถหาพลังงานทดแทนได้ ก็คงจะเป็นเรื่องยากที่จะต้องตัดขาดกับรัสเซียอย่างจริงจัง 

มาตรการคว่ำบาตร แม้จะยังไม่รวมน้ำมันและก๊าซธรรมชาติของรัสเซีย แต่ก็อาจเกิดการเปลี่ยนแปลงได้หากยอดผู้เสียชีวิตในยูเครนเพิ่มขึ้น ถึงหลายบริษัทยอมการลงทุนในรัสเซียด้วยความสมัครใจ แต่รัสเซียอาจเพิ่มความรุนแรงมากขึ้นไปอีกด้วยการตัดเสบียงอาหาร ที่จะส่งไปยังประเทศที่ต่อต้านการรุกรานยูเครนของตน

นโยบายพลังงานสหรัฐฯ อาจจะต้องเปลี่ยนในไม่ช้า

ในเดือนมีนาคม 2020 สหรัฐอเมริกาเคยเป็นประเทศผู้ผลิตน้ำมันอันดับหนึ่งของโลก โดยมีกำลังการผลิต 13.1 ล้านบาร์เรลต่อวัน อย่างไรก็ตาม ตัวเลขดังกล่าวได้ลดลงแล้ว ตามข้อมูลสำนักบริหารสารสนเทศพลังงานของสหรัฐอเมริกา (EIA) อัตราการผลิตรายวัน ณ วันที่ 25 ก.พ เคยอยู่ที่ 11.6 mbps ลดลง 11.5% ในขณะเดียวกัน ปริมาณน้ำมันดิบคงคลังของสหรัฐก็มีตัวเลขต่ำกว่าค่าเฉลี่ยในรอบ 5 ปีถึง 12% ปริมาณน้ำมันเบนซินสำรองลดลง 1% และปริมาณน้ำมันกลั่นสำรองก็ลดลง 16%

ในขณะที่กำลังเขียนบทความนี้อยู่ ผู้นำสหรัฐฯ และยุโรปหลายประเทศกำลังพิจารณาคว่ำบาตร และจะห้ามนำเข้าน้ำมันและก๊าซธรรมชาติจากรัสเซีย แต่เพราะความต้องการสินค้าพลังงานในประเทศมาก ฝ่ายบริหารของโจ ไบเดนอาจจะตัดสินใจผ่อนคลายกฎระเบียบเกี่ยวกับการขุดเจาะแหล่งพลังงานภายในประเทศ ต่ออายุสัญญาให้บริษัทเอกชนได้เช่าพื้นที่สำหรับการขุดเจาะ และยกเลิกการปิดท่อส่งน้ำมัน Keystone XL ไป

เมื่อสัปดาห์ที่แล้ว สหรัฐฯ ได้ปล่อยน้ำมันดิบอีก 30 ล้านบาร์เรลออกจากแหล่งสำรองปิโตรเลียมเชิงยุทธศาสตร์ เช่นเดียวกับประเทศพันธมิตรที่รวมๆ กับแล้วปล่อยน้ำมันออกจากคลังสำรองมา 30 ล้านบาร์เรล อย่างไรก็ตาม ปริมาณรวม 60 ล้านบาร์เรลเป็นตัวเลขที่เพียงพอแค่สามวันสำหรับการบริโภคภายในของอเมริกาเท่านั้น การปล่อยน้ำมันจาก SPR ออกมาจึงถูกมองว่าเป็นการกระทำในเชิงสัญลักษณ์มากกว่า

อีกหนึ่งความเป็นไปได้ที่จะช่วยบรรเทาสถานการณ์น้ำมันโลกคือการบรรลุข้อตกลงอาวุธนิวเคลียร์ระหว่างสหรัฐฯ กับอิหร่าน การยกเลิกมาตรการคว่ำบาตรนี้จะทำให้โลกได้น้ำมันจากประเทศอิหร่านมาช่วย แต่ที่น่าสนใจคืออิหร่านเป็นพันธมิตรที่ใกล้ชิดของรัสเซีย และไม่มีการรับประกันใดๆ ว่าอิหร่านจะส่งออกน้ำมันไปยังตะวันตก หากว่ารัสเซียร้องขอ

ในช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา มีข่าวว่าผู้แทนรัฐบาลสหรัฐฯ ได้พบกับตัวแทนจากเวเนซุเอลาเพื่อหารือเกี่ยวกับการผ่อนปรนมาตรการคว่ำบาตร เพื่อแลกกับการส่งออกน้ำมัน แต่ก็อีกเช่นเคย เวเนซุเอลาก็เป็นพันธมิตรของรัสเซีย ข้อสรุปสำหรับการหาแหล่งพลังงานอื่นมาทดแทนการแบนพลังงานจากรัสเซีย ยังเป็นเรื่องที่ต้องรอดูกันต่อไป แต่เชื่อได้เลยว่ายิ่งรอนานมากขึ้นเท่าไหร่ ฝ่ายที่มีแต่เสียเปรียบ ไม่ว่าจะเรื่องจะจบอย่างไร ก็คือผู้บริโภคอย่างเราๆ นี่เอง